เยือนถิ่นช่างฝีมือ" ขลุ่ยบ้านลาว " หรือชุมชนวัดไส้ไก่

[poPPie]

สวัสดีเพื่อนๆ ครับ
เมื่อสัปดาห์ก่อนที่เคยโพสอยากได้ขลุ่ยซัก 1 เลา เลยเป็นเหตุให้ต้องค้นคว้าใน Google ว่าจะหาซื้อได้จากที่ไหน ก็เลยไปเจอว่าในกรุงเทพเรายังมีบ้านที่ทำขลุ่ยและทำกันเป็นชุมชนเลยทีเดียว ผมจึงอยากนำเรื่องขลุ่ยไทยที่ได้ไปดูและเก็บความรู้มาแบ่งปันให้กัน

อยุ่ซอย อิสรภาพ 15 หลังสถาบันราชภัฏบ้านสมเด็จ เขตธนบุรีแค่นี้เอง
เมื่อเลี้ยวเข้าไปก็เจอป้ายนี้แล้ว





จอดรถเสร็จก็เดินไป ก็ได้ยินเสียงขลุ่ยลอยมาตามสายลม จากบ้านโน้นที บ้านนี้ที ผมเริ่มจะตื่นเต้นกับเสียงที่ดังและใส ที่มากระทบโสตประสาท

และผมก็มาถึงบ้านคุณลุงอุทิศ ที่ทำขลุ่ย "อิ่มบุบผา" คุณลุงรีบต้อนรับและเอ่ยปากถามว่า .. เอาๆ อยากจะรู้เรื่องอะไร



ผมเริ่มจะอยากรู้ถึงไม้ต่างๆ ที่นำมาทำและราคา ทำไมมันถึงได้แต่กต่างกันนัก
ราคาก้มีตั้งแต่ 50บาท ไปถึง 50000 ทีเดียว

ก็สรุปออกมาว่าส่วนหนึ่งนั้คือค่ามือนั่นเองและไม้ที่หายาก และกว่าจะนำมาขึ้นเพื่อให้ได้เสียงนั้น เช่นไม้ไผ่ ไม้รวกนั้น ยังต้องผ่านกระบวนการตากแดดและเก็บเพื่อความแห้งของเนื้อไม้ ถึง5ปี10ปี เลยทีเดียว

นี่คือขลุ่ยไม้ไผ่ที่มีอายุการเก็บหรือบ่มไม้ก่อนนำมาทำ ไม่ต่ำกว่า 5 ปีเพื่อให้ไม้เซ็ตตัว สีที่เข้มคือไม้ที่มีอายุเก่า


นี่คือขลุ่ยที่หายากแล้วสำหรับลายสวยแบบนี้

เมื่อ feel in แล้วไม่ต่างจากพวกเราครับ หลับตาและบรรเลง


ลาย(ในมือ)นี้เรียกว่า ลากดอกพิกุล ซึ่งปัจุบันหาน้อยเต็มที คนที่มีก็ไม่ขายกันแล้ว


ลุงอุทิศยังมีความสามารถพิเศษในการเป่าหีบปากเพลงในแนว country ถึงขนาดเคยประกวดและเล่นสถานที่ต่างๆมาแล้ว
ส่วนสไตล์การเป่า country ของลุงอุทิศ จะมีทั้ง เบส,ทำนอง และ คอร์ด ซึ่งเพลงจะมีความไพเราะและมีความสมบูรณ์
ฟังดูสนุกสนานและเร้าใจครับ น่าเอากีต้าร์ไปแจมด้วยจัง ฮ่าๆๆ



วัตถุดิบถูกนำมาคัดและรอวันที่จะนำมาทำ * จะเห็นว่าบางอันยังไม่ได้เจาะรู *


เรียกว่าเป็นงาน Custom shop เลยทีเดียว
ระหว่างที่คุยกันไป ผมก็นำขลุ่ยที่มีอยุ่มาลองเป่า จะมีบางช่วงที่คุณลุงอุทิศช่วยเล่น ล้อ กันไปในเพลงที่ผมพอจะเล่นได้เพราะ ไม่เคยเล่นมาตั้งแต่เรียนมัธยม จนกระทั่งได้เจอเลาที่ถูกใจ แต่ .. คุณลุงไม่ขายครับ เพราะมีคนเค้าสั่งทำเอาไว้

มันเป็นเรื่องของความถูกใจในความรู้สึก การใช้ลมที่ต่างกัน ที่แต่ละคนมีกำลังที่แตกต่างกันฯลฯ ที่ละเอียดลงไป บางคนก็ใช้ลมที่เคยชินจากขลุ่ยเลาเดิม ฯลฯ คุณลุงอุทิศ ซึ่งเป็นผู้ทำก็จะเอาขลุ่ยเลาที่ผมชอบนั้นไปลอง แล้วก็จะรู้ว่าผมนั้น ชอบ ลมแบบใดจากการฟังเสียงขลุ่ยที่ผมเป่าได้ ด้วยเหตุนี้ขลุ่ยของลุงอุทิศจึงเป็นที่ถูกใจของผู้ใช้ ก็ต้องทำให้ถูกใจแต่ละคนไป

งาน Customshop

ที่ลุงอุทิศบรรจงสร้างมันออกมาด้วยใจรัก

งานที่รอคุณลุงสร้างสรรค์เพื่อให้วัตถุพวกนี้ มันมีเสียง


สุดท้ายผมก็ได้ขลุ่ยพลาสติกมาไว้ให้ลูกชายนำไปเรียน 1 เลา
และก็ได้สั่งทำขลุ่ยไม้ไผ่กับคุณลุงอุทิศอีก 1 เลา แต่ต้องรอประมาณ 10 วัน
ซึ่งทางลุงอุทิศจะไม่เก็บค่ามัดจำแต่อย่างใด ถ้าไม่ถูกใจก็ไม่ต้องซื้อเอาไป

ผมแปลกใจมากับขลุ่ยที่ทำกันอยู่หลายหลังคาเรือน แต่ทราบว่า วิธีหรือสูตรแต่ละบ้านก็แตกต่างกันออกไป แหล่งเกิดเสียง - อยุ่ที่ลิ้น รางลมหรือดาก ที่ใช้ไม้สัก และปัจจุบันนี้สามารถสั่งทำได้ทุกคีย์ ให้เป็นเสียงสากลและนำไปประยุกต์เล่นกับดนตรีสากลได้ โดยทางคุณลุงก็จะใช้จูนเนอร์วัดเสียงและต้องผ่าน QC โดยท่านเอง

ผมเองก็เพิ่งทราบว่าการเล่นขลุ่ยไทยต้องใช้มือขวาขึ้นบน ซ้ายลงล่าง เมื่อเวลาที่ไปสอบนาฏศิลปหรือจุฬานี่ เค้าจะมองจุดนี้มาก

Mr.Richard Harvey ผู้ประพันธ์เพลงระดับโลกและเล่นกับ John William ก็เป็นลูกค้าคุณลุงและสั่งขลุ่ย คีย์ C และ Bb ที่คุณลุงบรรจงทำให้ไป


---------------------------------------------------------------------------------------

เดี่ยวว่างเมื่อไหร่จะมาพูดถึงราคา ไม้ และ ลวดลายต่อนะครับ

[Webmaster]

ขอบคุณที่นำมาเสนอครับ น่าเสียดายน่าจะมี คลิป ด้วยนะครับ (ทีอย่างอื่นอ่ะถ่ายจังคลิป)

ป.ล.อ้าวน้า poopie มาลองเป่าขลุ่ยผมสั่งไว้ซะแล้ว ไม่เอาแล้ว อิอิ

[poPPie]

ขอบคุณที่นำมาเสนอครับ น่าเสียดายน่าจะมี คลิป ด้วยนะครับ (ทีอย่างอื่นอ่ะถ่ายจังคลิป)

ป.ล.อ้าวน้า poopie มาลองเป่าขลุ่ยผมสั่งไว้ซะแล้ว ไม่เอาแล้ว อิอิ

ผมก็อยากให้มีคลิปนะน้าเวป แต่ไม่มี VDO ไปครับ หลงเสน่ห์เข้าเต็มเปาเลย

---

ศุกร์ที่ 26 พฤษภาคม 2549

โน้ตเพลงขลุ่ยตัวสุดท้ายจบลงไปเมื่อเช้านี้ พร้อมกับการสิ้นสุดลมหายใจของ *ช่างทำขลุ่ยคนหนึ่ง* ที่อุทิศทั้งชีวิตเพื่อการสืบทอดความรู้ที่บรรพบุรุษได้ปลูกฝังมาแต่ครั้งรัชกาลที่ 3

จากดินแดนแคว้นเวียงจันทน์ ร่วมขบวนทัพเจ้าอนุวงศ์ข้ามโขงมาสู่ดินแดนสยามประเทศ ตั้งบ้านฝังรกรากในชุมชนเล็กๆ ย่านฝั่งธนบุรี ชื่อเสียงของ "คลองบางไส้ไก่" และ "หมู่บ้านลาว" เป็นที่รู้จักและจดจำของผู้คนมากมาย โดยเฉพาะคนรักดนตรีไทย คนรักขลุ่ย คนเป่าขลุ่ย คนฟังเพลงขลุ่ย

ด้วยไม้ไผ่มหัศจรรย์ที่ถ่ายทอดลมหายใจและอารมณ์ความรู้สึก กลั่นจินตนาการอิสรเสรีมาเป็นท่วงทำนองพลิ้วหวาน ขับขานกล่อมโลกนี้ให้รื่นรมย์

ไม้ไผ่ กลายเป็นขลุ่ย ขลุ่ย กลายเพลง เพลง กลายเป็นชีวิตงดงาม

"ขลุ่ยลุงจรินทร์" เป็นขลุ่ยที่สร้างชื่อให้บ้านลาวบางไส้ไก่มาร่วมกึ่งศตวรรษ แม้วันนี้ไม่มีเสียงขลุ่ย ไม่มีภาพของคนทำขลุ่ยคนนี้ให้เห็นอีกต่อไป เหลือเพียงลำไผ่และความทรงจำที่รอวันลบเลือน
รุ่นต่อไปที่จะสืบสานต่อจากลุงจรินทร์คือ คุณสุนัยและคุณนิตยา

ผมแวะเข้าไปเยี่ยมคุณนิตยาไม่นานแต่ก็มีภาพขลุ่ยเก่ามาฝากกัน

คุณนิตยา ทายาทรุ่นที่ 4 บ้านขลุ่ยกลิ่นบุบผา


มีตั้งแต่ชิงชัน ดำดง มะค่า มะริด ไม้ต้นตาล มะพร้าวและพญางิ้วดำ


(ซ้าย)ไม้พญางิ้วดำ (ขวา) ไม้มะริด


ขลุ่ยเก่าที่อยู่มากับคุณลุงจรินทร์ ซึ่งวันนี้กลายเป็นของที่มีคุณค่า


และนี่คือลายดอกพิกุล ที่ผมชอบมากที่สุด


กับลวดลายต้นแบบต่างๆที่ทำไว้ให้อนุชนรุ่นหลังได้เรียนรู้














ข้อมูลอ้างอิง http://board.palungjit.com/f28/%E0%B8%88...43300.html

[poPPie]

ต่อไปจะนำเสนอ ช่างเทลายขลุ่ยชั้นครู "ป้าองุ่น มาริศรี" น้องสาวของลุงจรินทร์ ผู้เนรมิตลำไผ่เปลือยเปล่าเป็นลวดลายดอกดวงบุหงาลดาวัลย์ เพียงการรินตะกั่วร้อนราดรด ได้เห็นความสามารถในการทำขลุ่ยเสียงไพเราะครับ

ริ้วรอยไหม้อย่างสวยงามบนเลาขลุ่ย ผสมผสานกับน้ำเสียงที่ไพเราะ ทำให้ข ลุ่ยเลานั้นทรงคุณค่ายิ่งขึ้น
ช่างทำขลุ่ยจึงพยายามประดิษฐ์คิดลวดลายขลุ่ยให้ดูแปลก ไม่ซ้ำกัน และอาจเป็นเอกลักษณ์เฉพาะของช่างเทลายแต่ละคน



เริ่มตั้งแต่ลายที่ทำขึ้นอย่างง่ายๆไปจนถึงลายที่ยาก ซึ่งสวยงามมาก ต้องอาศัย ฝีมือและความสามารถเฉพาะตัว การทำลวดลายบนเลาขลุ่ยให้สวยงามต้องใช้เวลา และ ความชำนาญ ผู้ท ำจะต้องมีสมาธิ และจิตใจที่เยือกเย็น เพราะการทำลวดลายจะต้องมีความพิถีพิถันอย่างมาก

ลวดลายต่างๆบนเลาขลุ่ยจากอดีตตกทอดถึงปัจจุบันมีหลายลาย ส่วนลายที่ยังทำสืบทอดก ันอยู่ถึงปัจจุบันคือลายดอกพิกุล ลายหกคะเมน ลายหิน ลายรดน้ำ ลายกระจับ ลายตาสับปะรด ลายง่ายๆท ี่ไม่ต้องใช้ฝีมือมากนักเช่นลายออป่า หรือ ลายตลก

อุปกรณ์สำคัญที่ใช้ในการเทลาย
1. ตะก ั่ว ที่จะนำมาหลอมให้เหลวเพื่อใช้เทลาย





เริ่มตั้งแต่ลายที่ทำขึ้นอย่างง่ายๆไปจนถึงลายที่ยาก ซึ่งสวยงามมาก ต้องอาศัย ฝีมือและความสามารถเฉพาะตัว การทำลวดลายบนเลาขลุ่ยให้สวยงามต้องใช้เวลา และ ความชำนาญ ผู้ท ำจะต้องมีสมาธิ และจิตใจที่เยือกเย็น เพราะการทำลวดลายจะต้องมีความพิถีพิถันอย่างมาก

2. ช้อนเทลาย ลักษณะเหมือนทัพพีใช้สำหรับตักตะกั่วเทหยอดให้เป็นลายต่างๆตามต้องการ



ช้อนเทลาย หรือทัพพีเทลายมีสองประเภทตามลักษณะลายที่ต้องการ

ประเภทแรกที่ใช้เทลายทั่วไปจะเป็นรอยบากเป็นรูปคล้ายกระจับที่ริมขอบสองด้านตรงข้ามกัน




การเทลายขลุ่ย ช่างเทลายจะมีท่อนไม้ลักษณะกลมโตยาว พอขนาดมือจับ เป็น ด้ามสวมเข้าทางปลายด้านที่ทำเป็นปากเป่า



ขลุ่ยเลาหนึ่ งๆจะใช้เวลาในการเทลายแตกต่างกันไปตามความยากง่ายของลาย ลายที่ง่ายใช้เวลาไม่นานนัก ลายที่ยากช่าง ต้องใช้ความอดทนเป็นเวลานานนับชั่วโมง


ลายดอกพิกุล



ลายรดน้ำ



ลายตลก



คุณยายองุ่น มาริศรี ช่างเทลายขลุ่ยแห่งหมู่บ้านลาวบางไส้ไก่ เกิดเมื่อปีพ.ศ. 2475 ที่หมู่บ้านแห่งนี้ ได้สืบทอดการทำขลุ่ย, เทลายขลุ่ย จากบิดามารดา คือนายผัน และนางศิริ กลิ่นบุปผา มีพ ี่น้องรวม 5 คน คุณยายเป็นบุตรคนที่ 3

คุณยายองุ่นได้เห็นและช่วยบิดามารดาทำข ลุ่ยมาตั้งแต่ยังเยาว์ และได้เริ่มเทลายขลุ่ยอย่างจริงจังเมื่อช่วงอายุประมาณ 22 ปี ได้สมรสก ับนายสิงห์ มาริศรี (ปัจจุบันถึงแก่กรรม) คุณยายองุ่นมีบุตรธิดารวม 4 คน และปัจจุบันมีบุตรชายเป็นผู้สืบทอ ดการทำขลุ่ยลาย คือ นายชลิต มาริศรี

คุณยายองุ่นช่างเทลายขลุ่ย ฝีมือเยี่ยมแห่ง หมู่บ้านลาวบางไส้ไก่ นับเป็นช่างเทลายที่มีฝีมือหาผู้ใดเปรียบได้ยาก เพราะคุณยายองุ่น เป็นช่างเทลาย ที่มีฝีมือประณีตมีความละเอียดอ่อนในการเทลาย ซึ่งจะดูได้จากการเทลายที่มีความสวยงามมาก ทำให้ข ลุ่ยเลานั้นดูทรงคุณค่ายิ่งในด้านศิลปะ คุณยายองุ่นปัจจุบันอายุ 72 ปี ได้ยึดอาชีพเทลายข ลุ่ยอย่างต่อเนื่อง รวมระยะเวลาถึง 50 ปี ซึ่งอาจกล่าวได้ว่าคุณยายองุ่น มาริศรีเป็นช่างเทลายที่มีฝ ีมือดีที่สุดในปัจจุบัน



"ริ้วรอยไหม้เป็นลวดลายแสนวิจิตร
แนบสนิทบนเลาขลุ่ยอันทรงค่า
เสกสรรสร้างลวดลายอันแปลกตา
ทรงคุณค่าศิลปะพื้นบ้านตำนานไทย"

[SARUN]

ไม่น่าเชื่อ...ถ้าไม่ได้อ่านกับ ตา
ว่าน้าป๊อบปี้ จะโพสท์ได้ทรงคุณค่า มีสาระประโยชน์ และ ลงลึกลึกลายละเอียดได้มากมายขนาดนี้

เชื่อว่า อาจจะโดนล๊อบบี้ปลดจากตำแหน่งหัวหน้าห้องฯเดิม ในสมัยนี้ ตามอย่าง ครม. แน่ๆ
เพื่อมาดำรงตำแหน่งเป็น หัวหน้าห้องวัฒนธรรมและสังคม แทน

[poPPie]

555 อีเสธบร๊า
ตอนนี้เลยเป่าทุกวัน นำติดรถ รถติดก็เป่าขลุ่ย หั้ดเอื้อน เพลงน้ำตาแสงใต้ฯลฯ
ความจริงแล้วผมว่าเป่าขลุ่ยไม่ใช่เรื่องยาก ถ้าขยันและมีใจรักที่จะเล่น
ฟังเพลงขลุ่ยมากๆ แล้วจะสร้างแรงบันดารใจ อยากทำให้ดีขึ้นครับ มันลึกซึ้งในสำเนียงและอารมณ์เพลงที่ถ่ายทอดออกมาจริงๆ

ตอนนี้ก็ตั้งหน้าตั้งตารอขลุ่ยไม้ไผ่ขอลุงอุทิศ อิ่มบุบผา ที่คาดว่าน่าจะแล้วเสรจเร็วๆนี้ครับ

[karn]

สุดยอดครับท่านหัวหน้าห้อง....เชิดชูกู้ศักดิ์ศรีสมาคมล่มกระทู้แห่งบ้านสีฟ้าจริงๆ

[Tai Labour]

หันมาเป่าปี่เมื่อไร เรียกด้วยนะ

[L_Barrios]

น้าป๊อบปี้ ช่วยไปเยือนถิ่ิน พิณ แคน ซึง ด้วยสิครับ อยากได้ความรู้ดี ๆ แบบนี้อีก

[Kitja]

จะฝึกเป็นพระอภัยเหรอน้า....แล้วหานางเงือกเจอหรือยัง..... มีแนะนำตัวนึงเอาเปล่า พูดไทยไม่ค่อยชัด เอามั๊ย....